Xã hội càng văn mình, phát triển thì con người càng phải đương đầu với những vấn đề khó khăn, nan giải, thời gian sống bị chia sẻ cho nhiều mối lo toan khác nhau, khiến cho chúng ta đôi lúc cảm thấy như đời mình bị rút ngắn lại. Tôi không hiểu tại sao như vậy. Tập thể dục sáng và chiều, chỉ mười phút thôi, mà bạn thấy sức khỏe tăng lên suốt ngày, tới vẻ mặt của bạn cũng thay đổi hẳn nữa.
Bổn phận của ta là phải làm việc để nuôi thân và gia đình, là phải trả hết nợ nần và dành dụm cho nhà cửa thêm thịnh vượng. Nhưng nhất cử có thể lưỡng tiện thì sao bạn không tập trung vào cái gì hữu ích? Chẳng hạn - đây chỉ là một thí dụ thôi -chẳng hạn tập trung tư tưởng vào một chương của Marc Aurele hay Epictete (hai triết gia La Mã thời cổ đại). Nếu khi bán giấy xe cho ông ta, công ty xe điện hỏi "Tôi đổi cho thầy một đồng tiền vàng, nhưng thầy phải các cho tôi 3 cắc" thì tất ông ta la lên dữ dội.
Nó đã là lòng bạn rung động và sẽ làm lòng bạn rung động. Ông miễn cưỡng làm việc, càng trễ chừng nào cành hay; và vui vẻ đứng dậy ra về, càng sớm chừng nào càng tốt. Nhưng có nhiều mức độ.
Tiểu thuyết càng hay càng dễ đọc. Và cũng không có hình phạt. Hôm đó, bạn không bỏ ra 45 phút để sửa soạn đi ngủ.
Chắc là bạn muốn tin rằng hạnh phúc không sao đạt được. Ăn xong bạn nghiêm trang hút thuốc, thăm bạn bè; đi đi lại lại; đánh vài ván bài; giở vài trang sách; bạn nhận thấy tuổi già nó bò tới; bạn đi dạo mát; vuốt ve cây đờn. Nhưng có gì lạ đâu? Vẫn là luật nhân quả mà.
Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không. Trước hết, xin bạn đề phòng nhiệt tình của mình. Vậy mà người ta cứ bảo thời giờ là tiền bạc chứ.
Cho nên riêng tôi, tôi yêu sự gắng sức lắm. Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Xã hội càng văn mình, phát triển thì con người càng phải đương đầu với những vấn đề khó khăn, nan giải, thời gian sống bị chia sẻ cho nhiều mối lo toan khác nhau, khiến cho chúng ta đôi lúc cảm thấy như đời mình bị rút ngắn lại.
Nó đã là lòng bạn rung động và sẽ làm lòng bạn rung động. Bạn bảo bạn không biết chơi dương cầm, không biết chơi vi-ô-lông và tới băng-giô cũng không biết gảy, tóm lại, chẳng biết chút gì về âm nhạc cả. Tôi chỉ nhắc lại cho bạn đấy thôi.
Hạnh phúc của bạn - cái vật quý ta cố nắm chặt mà nó vãn cứ thoát được ấy - cũng tuỳ thuộc vấn đề đó. Bạn không thể nghiến răng khi đọc Anna Karerian (tiểu thuyết của văn hào Lev Tolstoi - Nga). Chương trình lập ra thì phải theo nhưng không được coi nó như một ngẫu tượng phải thờ.
Bảo rằng trí óc bạn không thể tập trung vào một tư tưởng là không có căn cứ. Riêng tôi, tôi nghĩ không có gì hợp thời bằng những tư tưởng của Marc Aurele hay Epictete; sách của hai ông rực rỡ những lý lẽ thông thường, áp dụng được vào đời sống hàng ngày của hạng trung nhân như bạn và tôi. Kiên tâm thì không khi nào thất bại.